ترازنامه چیست

ترازنامه چیست و اجزای ترازنامه

ترازنامه یکی از صورت های مالی اساسی است که در یک مقطع خاص زمانی اطلاعاتی از شرکت را برای استفاده کنندگان به نمایش می گذارد. یکی از تعاریف معروف ترازنامه این است که ترازنامه یک تصویر مقطعی از وضعیت شرکت را در لحظه یا زمان خاص مورد نظر به تصویر می کشد.

ترازنامه برای استفاده کنندگان داخلی و خارجی بسیار با اهمیت است و در تصمیم گیری های مالی و اقتصادی آنها در مورد آن شرکت بسیار نقش دارد. این اطلاعات مربوط به حساب های دارایی ، بدهی و حقوق مالکانه (حقوق صاحبان سهام) است.

ترازنامه در زبان انگلیسی Balance Sheet نامیده می شود.واژه بیلان هم به معنای ترازنامه است که در قدیم بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت. بیلان یک کلمه فرانسوی است که معادل واژه ترازنامه و یا به عبارتی واژه کارکرد است. ترازنامه همانطور که از اسمش پیدا است دارای وضعیت تراز گونه است.

اما این تراز یا تساوی بودن از کجا نشات می گیرد؟شما اگر حساب T و معادله اصلی حسابداری را به یاد داشته باشید متوجه می شوید که ترازنامه یک حساب T در سطح وسیعی از حساب های شرکت است که در هسته آن معادله اصلی حسابداری برقرار است .

دارایی = بدهی + حقوق صاحبان سهام

ترازنامه به طور عینی نماینده اصلی معادله اساسی حسابداری است . ترازنامه از سه بخش اصلی دارایی و بدهی و حقوق صاحبان سهام تشکیل شده است و وضعیت این سه قلم در یک تاریخ خاص ، به شکل ترازنامه قابل رویت است.

اقلام ترازنامه

ترازنامه از سه قلم اصلی و سر گروه به نام های دارایی ، بدهی و حقوق صاحبان سهام (یا همان حقوق مالکانه) تشکیل شده است.هر کدام از این اقلام دارای زیر مجموعه هایی هستند که بر اساس ترتیب و جایگیری مخصوص در ترازنامه درج می شوند.دارایی ها در طرف راست ترازنامه قرار می گیرند و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام نیز در طرف چپ ترازنامه درج می شود. و با توجه به معادله اساسی حسابداری طرف راست ترازنامه یعنی دارایی ها برابر است با طرف چپ ترازنامه یعنی بدهی ها و حقوق صاحبان سهام.

در ترازنامه تغییر در هریک از اقلام یا زیر مجموعه های آن باعث تغییر در یک قلم دیگر خواهد شد. حالا این تغییر یا در طرف دیگر ترازنامه رخ می دهد یا در همان طرف خود ترازنامه که تغییر رخ داده است. در این صورت است که ترازنامه خاصیت تراز گونه خود را حفظ می کند.

دارایی ها در ترازنامه

دارایی ها در طرف راست ترازنامه درج می شوند و به دو قسمت تقسیم می شوند دارایی های جاری و دارایی های غیر جاری. هر کدام از این دارایی های جاری و غیر جاری خودشان داری زیر مجموعه هستند و در کل همه آنها طرف راست ترازنامه را به تنهایی تشکیل می دهند.

مثال دارایی جاری : موجودی نقد و بانک ، موجودی مواد و کالا، دریافتنی های تجاری ، سرمایه گذاری های کوتاه مدت و غیره

مثال دارایی غیر جاری : دریافتنی های بلند مدت ، دارایی ثابت مشهود ، دارایی ثابت نا مشهود ، سرمایه گذاری های بلند مدت و غیره. ماهیت دارایی ها بدهکار است و به همین جهت در راست ترازنامه قرار میگیرند. در حساب های T خلق و افزایش دارایی در طرف راست قرار می گیرد و کاهش دارایی ها به هر دلیلی در طرف چپ حساب T  اعمال می شود.

بدهی ها در ترازنامه

بدهی ها در طرف چپ ترازنامه درج می شوند و ماهیت بستانکار دارند . در حساب T  هم خلق یا افزایش بدهی در طرف چپ درج می شود و کاهش بدهی به عنوان بدهکار در سمت راست حساب. بدهی ها خود به 2 قسمت بدهی های جاری و بدهی های غیر جاری تقسیم بندی می شوند و زیر مجموعه های مربوط به خود را دارند. کل بدهی ها در سمت چپ ترازنامه قرار می گیرند و بخشی از طرف چپ ترازنامه را تشکیل می دهند.

مثال برای بدهی جاری : پرداختنی های تجاری ، مالیاتی پرداختنی ، پیش دریافت ها ، سود سهام پرداختنی وغیره

مثال برای بدهی غیر جاری : پرداختنی های بلند مدت ، تسهیلات مالی بلند مدت ، ذخیره مزایای پایان خدمت کار کنان

حقوق صاحبان سهام ( یا حقوق مالکانه )

حقوق صاحبان سهام در قسمت چپ ترازنامه قرار گرفته است و در کنار بدهی ها تمام قسمت چپ ترازنامه را در بر می گیرند. حقوق صاحبان سهام مانند بدهی ها دارای ماهیت بستانکار است. در حساب T  هم حقوق صاحبان سهام مانند بدهی ها عمل می کند که در قسمت قبلی بیان شد.

مثال برای حقوق صاحبان سهام: سرمایه، اندوخته قانونی، سایر اندوخته ها، صرف سهام، سود وزیان انباشته، مازاد تجدید ارزیابی دارایی ها و غیره.

حالا یک سوال به وجود می آید: چرا در بعضی موارد  دارایی = بدهی + سرمایه مطرح است؟ پاسخ این است که این فرمول زمانی صحیح است که حقوق صاحبان سهام فقط از سرمایه تشکیل شده است. ولی اگر حقوق صاحبان سهام صرفا فقط از حساب سرمایه تشکیل نشده باشد معادله اصلی حسابداری زیر سوال می رود و حتی معادله تراز هم نمی شود. بلکه به طور صحیح دارایی برابر است با جمع بدهی به علاوه  حقوق صاحبان سهام.

اجزای ترازنامه

ترازنامه دارای یک سری جزئیات و ویژگی هایی است که در آن باید رعایت شود و تحت عنوان اجزای ترازنامه مطرح می شود:

• واحد اندازه گیری در ترازنامه: در ترازنامه واحد اندازه گیری باید مشخص شود تا استفاده کنندگان ترازنامه متوجه ارزش نسبی ارقام یا مبالغ داخل آن باشند. واحد اندازه گیری در ترازنامه های کشور ما ایران ، واحد ریال است.
• عنوان ترازنامه : سه مورد در ترازنامه حسابداری باید ذکر شود. 1- نام کامل واحد تجاری 2- نام گزارش ( که همان ترازنامه یا طبق فرمت جدید همان صورت وضعیت مالی است) 3- تاریخ گزارش
• جمع ستون حساب ها : حساب ها در ترازنامه باید جمع گروهی و جمع کلی داشته باشند. در ترازنامه جمع دارایی ها و بدهی ها و حقوق صاحبان سهام به طور جداگانه جمع می شوند و در نهایت برای ستون چپ و راست ترازنامه هم جمع کلی درج می شود که جمع هر دو با یکدیگر باید برابر باشند.

مثال ترازنامه

یک نمونه یا مثال از ترازنامه برای شما به تصویر کشده شده است تا ساختار و شکل اظهارنامه را بیشتر بشناسید.این ترازنامه به ترتیب 2 صفحه دارد و بر اساس فرمت جدید نمونه صورت های مالی است: همانطور که مشاهده می کنید طبق مثال ترازنامه شامل دارایی و بدهی و حقوق مالکانه است. اجزای ترازنامه هم از قبیل نام شرکت، تاریخ گزارش و واحد اندازی گیری مربوطه آورده شده است. همچنین شماره یادداشت های توضیحی را مشاهده می کنید که بخشی جدا نشدنی از صورت های مالی است.

تجزیه و تحلیل ترازنامه

تجزیه و تحلیل صورت های مالی یکی از پر طرفدار ترین تجزیه و تحلیل ها در حوزه مالی است. تجزیه و تحلیل ترازنامه به عنوان یکی از صورت های مالی اساسی یکی از سریعترین راه های برای کسب اطلاعات از وضعیت شرکت است در تجزیه و تحلیل صورت های مالی افراد معمولا تجزیه و تحلیل ترازنامه را در الویت اول قرار می دهند زیرا در لحظه خاص اطلاعات مورد نظر را می توانند به راحتی مشاهده کنند و از کارکرد مجموعه با خبر شوند.

در ترازنامه آیتم های متعددی وجود دارد ولی معمولا نقدینگی شرکت بیشتر از بقیه اقلام ترازنامه مورد توجه قرار می گیرد. در تجزیه و تحلیل ترازنامه ، نسبت های مالی که به کمک وجوه نقد و یا دارایی های جاری به دست می آید نسبت به بقیه تناسب ها اطلاعات مهم تری را به مخاطب انتقال می دهد.

به کمک تجزیه و تحلیل نسبت های مالی می توان تصمیمات مختلفی در مورد ترازنامه و وضعیت شرکت داشت . ولی قبل از تصمیم گیری بهتر است بقیه بخش های صورت های مالی اساسی را هم مطالعه کنیم و تجزیه و تحلیل نماییم. زیرا مطالعه و بررسی سایر بخش های صورت های مالی مانند صورت جریان های نقدی و صورت سود و زیان و سایر موارد اینچنینی باعث تکمیل شدن اطلاعات مطالعه کننده خواهد شد.

شما می توانید برای دریافت انواع خدمات مالیاتی و خدمات حسابداری با کارشناسان ما در شرکت حسابداری سیستم حساب تماس حاصل نمایید.