مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

نکات مهم مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

این روزها مالیات بر درآمد یکی از اصلی ترین موضوعات برای مردم است و با توجه به پیچیده بودن قوانین مالیاتی و بخشنامه­ های مکرر و مصوب نامه ­های مربوطه، اجرای قوانین و انجام تکالیف مالیاتی برای مودیان به امری سخت و بسیار مهم تبدیل شده است.

زیرا عدم انجام به موقع و صحیح آن­ها میتواند برای شرکت­ ها هزینه و زیان به همراه داشته باشد که بعضی موارد آن غیر قابل جبران هستند و حتی باعث ورشکستگی شرکت می ­شود و یا حداقل مجموعه را دچار آشفتگی مالی می ­کند.

دلیل پرداخت مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

دولت های برای خدمات رسانی به مردم باید هزینه کنند. رفاه و آسایش عمومی، آماده سازی بستری مناسب برای تجارت و فعالیت ­های اقتصادی مردم و تامین امنیت کشور و... بخشی از وظایف هر دولتی است. برای انجام موارد مذکور دولت نیاز به بودجه دارد و باید درآمد داشته باشد.

مالیات سهم دولت و به عبارتی درآمد دولت است که مردم باید از سود و درآمد کسب و کار خود به دولت پرداخت کنند. و دولت نیز به طور کلی باید درآمد کسب شده توسط مالیات را مجدد خرج مردم و کشور کند که در قانون بودجه هر سال مشخص می­شود.

موضوع مالیات در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته بسیار با اهمیت است و مالیات ستانی از مردم بسیار دقیق و با نظارت انجام می ­شود و با فرار مالیاتی به شدت برخورد می­ کنند. زیرا کشورهای پیشرفته از خام فروشی و فروش منابع طبیعی خود دوری می ­کنند و بر روی مالیات ستانی از مردم تاکید ویژه و توجه خاصی به عنوان درآمد دارند.

البته این کشور­ها در ازای این موضوع بستری بسیار مناسب و ایده­ آل برای فعالیت اقتصادی مردم فراهم کرده­ اند. در قانون مالیات ­های مستقیم از ماده 105 تا ماده 118 مرتبط با مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی است که در کتاب قانون در باب 3 و فصل 5 قانون مالیات ­های مستقیم درج شده است.

نرخ مالیات بر درآمد شرکت ­ها مطابق ماده 105 ق.م.م

نرخ مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی براساس ماده 105 قانون مالیات ­های مستقیم 25% بعد از کسر هزینه های قابل قبول مالیاتی از درآمد مشمول مالیات می ­باشد. در ضمن هزینه­ مربوط با درآمد معاف جزو این هزینه­ ها قرار نمی­ گیرد. اشخاص حقوقی محاسبه و پرداخت درآمد مشمول مالیات خود به وسیله نرخ مذکور در این ماده انجام می­ دهند.

برخی اشخاص حقوقی براساس  25% مالیات پرداخت نمی­ کنند و بر اساس نوع فعالیت و منطقه محل فعالیت و سایر موارد دیگر دارای نرخ جداگانه می­ باشند. پس همه اشخاص حقوقی مطابق نرخ 25% مالیات بر درآمد خود را محاسبه و پرداخت نمی ­کنند.

روش محاسبه مالیات اشخاص حقوقی

اشخاص حقوقی که کسب درآمد می ­کنند و در پاین سال مالی به سود می ­رسند باید بر اساس قوانین مالیاتی، مالیات بر درآمد خود را پرداخت کنند . آنها با در نظر گرفتن معافیت­ های مالیاتی و کسر هزینه ­های کسب و کار خود، سود یا درآمد مشمول مالیات را محاسبه و مکلف به پرداخت هستند.

بدین ترتیب اشخاص حقوقی بابت درآمد­های غیر معاف ملزم هستند مالیات بر درآمد پرداخت کنند و در مقابل بابت درآمدهای معاف خود مالیات پرداخت نمی­ کنند. نرخ پرداخت مالیات در حالت معمول 25% است مگر اینکه شرکت مورد نظر دارای نرخ جداگانه باشد.

به مثال 1 توجه کنید( کل درآمد مشمول مالیات است ):

یک شخص حقوق در سال مالی 1401 فروشی معادل 980 میلیون تومان دارد. هزینه های این شرکت در سال مالی 1401 معادل 740 میلیون ریال است ( فرض بر آن که تمام هزینه های شرکت قابل قبول مالیاتی است).

درآمد مشمول مالیات و مالیات پرداختنی در صورتی که شرکت مشمول نرخ جداگانه ­ای نباشد به شکل زیر محاسبه می­شود:

درآمد مشمول مالیات برای سال 1401    

240 = 740 - 980

مالیات پرداختنی برای سال 1401        

60 =(نرخ ماده 105 ق.م.م) 25% * 240

به مثال  2 توجه کنید( کل درآمد مشمول مالیات نیست ):

یک شرکت در سال 1401 فروشی معادل 540 میلیون تومان دارد و همه هزینه ­های متعلق به این فروش نیز 390 میلیون تومان است. از فروش این شرکت مبلغ 350 میلیون تومان مشمول 100% معافیت مالیات بر درآمد است.

هزینه های مربوط به درآمد معاف از مالیات 300 میلیون تومان می ­باشد، و بقیه هزینه­ ها که 90 میلیون تومان است برای درآمدهای غیر معاف شرکت است.طبق محاسبات درآمد غیر معاف 190 میلیون تومان و هزینه ­های مربوط به آن 90 میلیون تومان می ­باشد.

درآمد مشمول مالیات و مالیات پرداختنی در سال 1401 به صورت زیر محاسبه می ­شود:

درآمد مشمول مالیات سال 1401      

100  =  90 - 190

مالیات بر درآمد پرداختنی برای سال 1401    

25 = 25% * 100

این شرکت بابت درآمد 190 میلیون تومانی خود مکلف به پرداخت مالیات بر عملکرد است و بقیه درآمد که 350 میلیون تومان است معاف از پرداخت مالیات بر عملکرد می­ باشد. پس در محاسبه درآمد مشمول مالیات باید درآمد غیر معاف و صرفا هزینه ­های مربوط به آن را در نظر بگیریم و با هزینه ­های مربوط به درآمد معاف یا درآمد با نرخ صفر مالیاتی را کاری نداریم.

مهلت پرداخت و ارسال اظهارنامه مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

شرکت ­ها می­بایست تا 4 ماه بعد از اتمام سال مالی(31 تیر ماه ) اظهارنامه آن سال را که حاوی صورت سود و زیان و ترازنامه است را به سازمان امور مالیاتی ارسال کنند و مالیات آن را نیز تا همان مهلت مذکور پرداخت کنند. ارقام مندرج در اظهارنامه مالیاتی باید متکی به دفتر کل و دفتر روزنامه باشد وگرنه شرکت در زمان رسیدگی مالیاتی دچار مشکل خواهد شد.

نحوه کاهش مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی

طبق مطالب بیان شده در موضوعات قبلی، مواد 105 الی 118 ق.م.م مربوط به مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و شرکت­ ها می ­باشد. مباحث مالیاتی از مشاوره تا اجرا قوانین مالیاتی یک موضوع تخصصی مانند سایر قسمت ­های تخصصی شرکت از قبیل فروش و بازاریابی است.

دانش به روز مالیاتی و آگاه بودن از بخشنامه و آئیین ­نامه ­های مالیاتی و تغییرات آنها از وظایف و ویژگی ­های یک مشاور مالیاتی خبره یا کارشناس مالیاتی می ­باشد. به همین دلیل اشخاص حقوقی به دلیل تخصصی بودن این حوزه و همچنین حساسیت بالای این موضوع، در شرکت خود از مدیران مالی آشنا به مبانی مالیاتی یا مشاور مالیاتی استخدام می­ کنند تا عملکردی خوب را از نظر مالی و مالیاتی رقم بزنند.

همچنین مطالعه دقیق مباحث مالیاتی و قوانین مالیاتی مربوط به اشخاص حقوقی و بهره­ گیری از معافیت ­ها و مشوق ­های مالیاتی اختصاصی برای هر نوع فعالیت تجاری از وظایف دیگر مشاور مالیاتی به حساب می ­آید.

برخی از اشخاص حقوقی قصد دارند از مسیرهای غیر قانونی مالیات بر درآمد پرداختنی خود را کم کنند و به گونه­ ای فرار مالیاتی انجام دهند که این امر پسندیده نیست و از لحاظ اخلاقی و موازین شرعی دارای مشکل است.

همچنین رفتن به این مسیر ناپسند باعث می­ شود اعتبار شرکت لطمه ببیند و عملکرد شرکت تحت تاثیر اتفاقاتی نادرست قرار گیرد و شرکت دچار هزینه ­های مادی و معنوی شود. مسیر صحیح این است که اشخاص حقوقی با روشی درست و با رعایت قوانین مالیاتی، مالیات بر درآمد پرداختنی خود را کاهش و بهینه کنند.

رعایت قوانین مالیاتی و انجام تکالیف مالیاتی به طور صحیح و مطلوب نیاز به حضور یک مدیر یا مشاور مالیاتی خبره دارد تا راهنمایی ­ها و مسیر درست را به شرکت القا کند و در امور مختلف مالیاتی کنار شرکت باشد.

اشخاص حقوقی نباید توقع این را داشته باشند که صرفا مالیاتی را پرداخت کنند که نظر شخص خودشان است و به عملکرد شرکت در این مورد بی اعتنا باشند زیرا مالیات بر درآمد پرداختنی شرکت با توجه به عملکرد و سود زیان شرکت محاسبه می ­شود و عواملی مانند میزان فروش، هزینه ­های قابل قبول مالیاتی، نوع و حجم فعالیت، کالا و خدمت ارائه شده و معافیت های مشمول و... در آن دخیل است.

مالیات بر درآمد هر شرکت بستگی به عوامل بسیاری دارد که عملکرد شرکت را رقم می­زند مانند میزان فروش، نوع فعالیت، نوع کالا و خدمات ارائه شده و معافیت مالیاتی و... لذا مدیران شرکت ها نباید توقع این را داشته باشند که هر چقدر مالیات دوست دارند پرداخت کنند و به این موارد بی اعتنا باشند.

وگرنه بی اعتنایی به این موارد و درخواست­ های بی ­مورد برای کسر مالیات پرداختنی به معنی در پیش گرفتن مسیر فرار مالیاتی است. از چند روش می­ توان مالیات را کاهش داد ولی در آخر به این موضوع ختم می ­شود که درآمد مشمول مالیات کمتر باعث کاهش سود پرداختنی می­ شود.

شرکت­ ها با داشتن درآمد کمتر یا کنترل درآمد، تغییر نوع فعالیت و استفاده از شرایط نرخ صفر مالیاتی، شناسایی هزینه ­های قابل قبول مالیاتی و به کارگیری آن­ها و استفاده از معافیت ­های مالیاتی می ­توانند درآمد مشمول مالیات خود را کاهش دهند. همچنین تشویق ­ها و تخفیفات مالیاتی نیز باعث پرداخت مالیات کمتر می ­شود و از این موارد نباید غافل شد.

فرار مالیاتی نکنید و از راه قانونی مالیات بر درآمد را کاهش دهید

بسیاری از اشخاص حقوقی از معافیت­ های مالیاتی که در اختیار آنها است آگاهی ندارند و یا با هزینه ­ای کم می­ توانند آن را داشته باشند یعنی پتانسیل معافیت بالقوه دارند و فقط باید بر آن جامه عمل بپوشانند.

برخی از شرکت­ ها با بررسی کسب و کارشان و کمی تحقیق بازار قادر هستند با هزینه ­های کم و با تغییرات اندک در نوع کسب و کار و نوع کالا و خدمات و ...از معافیت ­های مربوط به آن بهره ببرند و نهایت مالیات کمتری پرداخت کنند.

برای شناخت بهتر مسیر کاهش مالیات، ترجیح داده می­شود بعضی از مواد ق.م.م بیشتر مورد بررسی قرار گیرد.

هزینه­ های قابل قبول مالیاتی را بشناسید

برای شناخت هزینه ­های قابل قبول مالیاتی دو ماده 147 و 148 در ق.م.م را باید مطالعه کرد. ماده 147 شرح می­دهد هزینه‌ هایی قابل قبول می ­باشد که در حد عرف باشد و به اسناد و مدارک مثبت بتوان اتکا کرد و مربوط به درآمد دوره مالی مربوطه باشد.

اگر هزینه ‌ای در این قانون پیشبینی نشده است یا بیش از نصاب مشخص شده در این قانون می ­باشد و به موجب قانون و یا مصوبه ‌هیأت وزیران پرداخت وجه شده است، قابل قبول است.

نکته این است که هزینه ­های مربوط به درآمدهای معاف صرفا در محاسبه سود و زیان همان درآمد معاف قابل استفاده است و آن هزینه قابل ربط به درآمد غیر معاف نمی­ باشد. هزینه ­هایی که به شکل تهاتری نیست و مبلغ آن بیش از 5,000,000 تومان است باید تسویه وجه به وسیله بانک صورت پذیرد.

پس پرداخت هزینه های بالای 50 میلیون ریال بهتر است از بانک مربوط به شرکت انجام گیرد و حساب ­های شخصی سهامداران و یا سایر منابع درگیر نشود. ماده 148 شامل فهرستی از هزینه­ های قابل قبول مالیاتی می ­باشد.

برای مثال چند هزینه­ این لیست را بیان می­کنیم:

• هزینه بهای تمام شده محصول و خدمات فروش رفته و یا مصرف مواد اولیه در آن­ها
• مخارج استخدامی متناسب با خدمت کارکنان براساس مقررات استخدامی
• هزینه کرایه اجاره محل اگر استیجاری است
• هزینه اجاره بابت ماشین ­آلات مربوط به شرکت
• مخارجی از قبیل سوخت، برق، روشنایی، آب، مخابرات

با رعایت مواد 147 و 148 ق.م.م، شرکت ­ها می ­توانند از رد شدن هزینه ­های صورت گرفته پیشگیری نمایند و از افزایش درآمد مشمول مالیات خود جلوگیری کنند.

شناخت معافیت ­های مالیاتی اشخاص حقوقی 

برای شناخت بیشتر معافیت ­های مالیاتی باید از ماده 132 تا ماده 146 را مطالعه کنیم. بسیاری از اشخاص حقوقی از معافیت مالیاتی خود بی خبر هستند. موارد گوناگونی از نظر نوع و جنس فعالیت، محل جغرافیایی محل فعالیت و حتی نوع کالا و خدمات  مورد ارائه و... در مشخص شدن نوع معافیت اهمیت دارد.

مثلا مطابق ماده 141 قانون مالیات ­های مستقیم صادرات محصولات کشاورزی مشمول 100% معافیت مالیاتی است و یا براساس ماده 132 ق.م.م فعالیت­ واحدهای تولیدی و معدنی با رعایت شروط مندرج در متن ماده از معافیت برخوردارند. اطلاع از شرایط و قوانین معافیت ­ها یکی از راه ­های کاهش مالیات و کم کردن درآمد مشمول مالیات است.

برای استفاده از معافیت مالیاتی و استفاده از قوانین مالیاتی بروز توصیه میکنیم از حضور یک مشاور مالیاتی در کنار خود استفاده کنید.

مشاوره مالیاتی برای کاهش مالیات بر درآمد شرکت­ ها

همانطور که در مطالب پیشین تاکید شد، راه و روش کاهش مالیات بر درآمد را با فرار مالیاتی یکسان ندانید. کاهش مالیاتی از راه قانونی مغایر با خواسته و میل شخصی اشخاص حقوقی برای میزان پرداخت مالیات است وگرنه نام آن فرار مالیاتی است.

طی مصاحبه­ های انجام شده با بسیاری از اشخاص حقوقی و بررسی وضعیت مالیاتی کسب و کارشان، آنها از پرداخت مالیات بیشتر از حقشان گله ­مند هستند و مدعی هستند که بیشتر از حق و حقوقشان مالیات پرداخت می­ کنند. این موضوع و صحبت­ های مدیران شرکت­ ها بسیار چالش برانگیز است و جای تامل دارد.

در اکثر موارد عدم استفاده از تجارب و راهنمایی ­های مشاور مالیاتی یا کارشناس مالیاتی باعث این اتفاقات می ­شود. عواملی مانند آشنایی و استفاده از مفاد مواد 147 و 148 ق.م.م، اطلاع از معافیت ­های مالیاتی و انجام صحیح و دقیق تکالیف مالیاتی که نیاز به یک کارشناس یا مشاور مالیاتی خبره دارد، در شرکت­ ها رعایت نمی ­شود. به همین دلیل بر حضور یک مشاور مالیاتی در شرکت ­ها مجدد تاکید می ­شود.

خیلی از مدیران و شرکت­ ها به خاطر عدم تجربه لازم در مباحث مالیاتی هزینه ­های سنگین و غیر قابل جبرانی را متحمل می­ شوند اما در مقابل هم بعضی از اشخاص حقوقی و شرکت ­ها برای امور مالیاتی خود اهمیت قائل هستند و با استخدام مشاور مالیاتی یا کارشناس مالیاتی از بحران مالیاتی و پرداخت مالیات ­ها و جرائم پیشگیری می ­کنند و حتی از مشوق ­ها و تخفیفات مالیاتی نیز استفاده می ­کنند.

مالیات یک موضوع با اهمیت و تخصصی می ­باشد و توصیه این است که از دانش متخصص حوزه مالیاتی استفاده شود. بهتر است برای جلوگیری از پرداخت مالیات بر عملکرد غیر معقول و همچنین پیشگیری از جرائم مالیاتی از مشاور مالیاتی و مدیر مالی مسلط به امور مالیاتی در مجموعه استفاده کنیم.

شما نیز اگر به یک حسابدار یا مشاور مالیاتی نیاز دارید با ما تماس بگیرید و به کمک مشاوره مالیاتی مشکلات خود را حل و رفع نمایید و یک راهنمای مالیاتی کنار خود داشته باشید.اگر سوال یا نظری در مورد مباحث بالا دارید خواهشمند است با ما در قسمت کامنت ها در میان بگذارید.